تعریف رای و اقسام آن: رای در لغت به معنای نظر،اندیشه و تصمیم می باشد و در اصطلاح حقوقی چنانچه مرجع رسیدگی کننده در خصوص دعوا مبادرت به اتخاذ تصمیم نماید که موجب شود دادرس از دادرسی فارغ گردد نامیده می شود
تصمیمات دادگاه ها و مراجع قضاوتی به دو دسته اصلی تقسیم می شود؛تصمیم اداری و تصمیم قضائی
تصمیم اداری
در بحث تعریف رای و اقسام آن منظور از تصمیم اداری هر تصمیمی است که صرف نظر از ماهیت پرونده توسط مرجع رسیدگی کننده اتخاد می شود و تصمیمات اداری جزء آرا محسوب نشده و عنوان رای بر آن اطلاق نمی شود.
تصمیم قضائی
چنانچه مرجع رسیدگی کننده در خصوص ماهیت پرونده اتخاذ تصمیم کند،اعم از آنکه تصمیم مذکور موجب فراغت دادرس از دادرسی شود یا اینکه پرونده را برای صدور رای آماده نماید یا اینکه مرجع بدون اینکه وارد ماهیت دعوا شود تصمیمی اتخاذ نماید که موجب فراغت دادرس از دادرسی شود در هر سه صورت تصمیمی که مرجع اتخاذ کرده است “تصمیم قضایی” نامیده می شود که به آن رای گفته می شود.
اقسام رای
در تعریف بهتر رای و اقسام آن رای به دو قسم اصلی تقسیم می شود که عبارتند از:
حکم:
چنانچه رای شروط ورود به ماهیت، خاتمه دادن به دعوا و فراغ دادرس از دادرسی را داشته باشد در این صورت به رای مذکور حکم می گویند.
به عنوان مثال چنانچه مرجع رسیدگی کننده با بررسی پرونده، اخراج کارگر را غیر موجه تشخیص دهد و مبادرت به صدور رای در خصوص بازگشت به کار کارگر نماید می گوییم که مرجع حکم بازگشت به کار کارگر راصادر نموده است و وکیل اداره کار این موضوع را به خوبی میداند زیرا هم در خصوص ماهیت دعوا اظهار نظر شده و هم پرونده از اختیار دادرس خارج شده و دعوا خاتمه یافته است.
قرار:
قرار رایی است که یا در خصوص ماهیت دعوا صادر شده است بدون آنکه خاتمه دهنده دعوا باشد یا دعوا را خاتمه داده است بدون آنکه در ماهیت اظهار نظری کرده باشد و قرار به دو قسم اصلی تقسیم می شود که عبارتند از:
الف) قرار مقدماتی:
چنانچه رای در ماهیت دعوا صادر شود بدون آنکه دعوا را فیصله دهد به چنین رایی قرار مقدماتی گفته می شود و قرار مذکور مقدمه صدور رای نهایی است و در دادرسی کار سه قرار مقدماتی وجود دارد که عبارتند از قرار تحقیق محلی، قرار ارجاع پرونده به کارشناسی و قرار اناطه.
به قرار مقدماتی قرار اعدادی نیز گفته می شود زیرا پرونده را معد و آماده صدور رای می کند.
ب) قرار نهایی:
چنانچه رای در ماهیت پرونده صادر نشود اما موجب فراغ دادرس از دادرسی گردد در این صورت قرار نهایی صادر شده است و قرارهای نهایی در دادرسی کار عبارتند از:
قرار رد دادخواست:
چنانچه دادخواست خواهان ناقص باشد و علی رغم حکم مقرر در ماده 32 آیین دادرسی کار به اشتباه توسط متصدی ثبت دادخواست ثبت شود، در هر مقطعی از دادرسی که باشد باید به خواهان اخطار شود که رفع نقص نماید. چنانچه خواهان علی رغم اخطار رفع نقص، نقص دادخواست را برطرف ننماید مرجع باید بعد از اتمام موعد مقرر در ماده 47 آیین دادرسی کار مبادرت به صدور رد دادخواست کند.
قرار ابطال دادخواست:
قرار ابطال دادخواست در دو صورت صادر می شود. اول در مواردی که طبق ماده 58 آیین دادرسی کار خواهان در جلسه رسیدگی حاضر نمی شود و بدون اخذ توضیح از وی نمی توان در ماهیت دعوا رای صادر نمود و دیگر در زمانی که خواهان دعوا دادخواست خود را به موجب ماده 66 آیین دادرسی کار مسترد می دارد.
قرار رد دعوا:
قرار مذکور در موارد مقرر در ماده 73 آیین دادرسی کار صادر می شود یعنی چنانچه دفاع شکلی خوانده دعوا مورد قبول قرار گیرد مرجع مبادرت به صدور قرار رد دعوا می کند.
همچنین نظر به اینکه ایرادهای مقرر به ماده مذکور تمثیلی است و موارد مهم دفاع شکلی بیان شده است بنابراین در کل باید گفت که علی الا صول هرگاه هر گونه ایرادی مورد تایید مرجع قرار گیرد قرار رد دعوا صادر خواهد شد.
در دادرسی کار قرارهای قاطع دعوا یا قرارهای نهایی سه قرار فوق الذکر می باشند و قرار سقوط دعوا و قرار عدم استماع دعوا پیش بینی نشده است.
