فرض کنید مدتی برای شرکتی کار کرده‌اید، اما قرارداد رسمی امضا نکردید. این اتفاق برای خیلی‌ها می‌افتد، اما همین موضوع می‌تواند در صورت بروز مشکل و نیاز به احقاق حق، شرایط را برای شما پیچیده کند. این راهنما به شما کمک می‌کند تا با دانش کافی، قدم به قدم مسیر شکایت از کارفرما بدون قرارداد کاری را طی کنید.
بسیاری از ما در طول دوران کاری خود، با موقعیتی روبرو می‌شویم که بدون داشتن قرارداد کتبی، مشغول به کار می‌شویم. دلایل متفاوتی برای این موضوع وجود دارد؛ شاید به تازگی وارد بازار کار شده‌اید و تجربه کافی نداشته‌اید، یا شاید فضای دوستانه‌ای در شرکت حاکم بوده و تصور می‌کرده‌اید نیازی به قرارداد نیست. اما این سهل‌انگاری ساده، در صورت بروز مشکلاتی مانند عدم پرداخت حقوق، شرایط نامناسب کاری یا اخراج ناگهانی، می‌تواند دردسرساز شود.
خبر خوب این است که حتی بدون قرارداد هم میتوانید از حقوق خود دفاع کنید. در این راهنما، با هم مراحل شکایت از کارفرما بدون قرارداد را بررسی می‌کنیم. نکات مهمی را در مورد جمع‌آوری مدارک، آمادگی برای شکایت و البته راه‌هایی برای افزایش شانس موفقیت در پرونده، با شما در میان می‌گذاریم. پس اگر در چنین وضعیتی قرار گرفته‌اید، نگران نباشید. با مطالعه این راهنما و البته کمی دقت و پیگیری، میتوانید حق خود را پس بگیرید.
چرا داشتن قرارداد کار مهم است؟
قرارداد کار، سندی کتبی است که بین کارگر و کارفرما منعقد میشود و وظایف، حقوق و تعهدات هر دو طرف را به طور واضح و مشخص بیان می‌کند. این سند از بروز بسیاری از سوءتفاهمات و مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری می‌کند.
درست است که در برخی موارد، افراد بدون داشتن قرارداد کار مشغول به فعالیت می‌شوند، اما این موضوع ریسک‌های زیادی را به همراه دارد. در ادامه، به برخی از دلایل اهمیت داشتن قرارداد کار اشاره می‌کنیم:
– تعیین دقیق وظایف و تعهدات: قرارداد کار، به طور شفاف وظایف و تعهدات هر دو طرف (کارگر و کارفرما) را مشخص می‌کند. این موضوع از بروز اختلافات در مورد شرح وظایف، ساعات کاری، محل کار و … جلوگیری می‌کند.
– تعیین حقوق و مزایا: یکی از مهمترین بخش‌های قرارداد کار، مربوط به تعیین حقوق و مزایای کارگر است. در این بخش، مبلغ حقوق، نحوه پرداخت، اضافه کاری، تعطیلات، عیدی و پاداش و … به طور واضح قید میشود.
– تضمین امنیت شغلی: وجود قرارداد کار، تا حد زیادی به شما امنیت شغلی می‌دهد. کارفرما موظف است طبق مفاد قرارداد با شما رفتار کند و در صورت بروز هرگونه تخلف، میتوانید از طریق مراجع قانونی پیگیری کنید.
– امکان اثبات سابقه کار: قرارداد کار، سندی معتبر برای اثبات سابقه کار شما محسوب میشود. این موضوع در بسیاری از موارد، مانند دریافت وام، بیمه بیکاری یا مهاجرت، حائز اهمیت است.
– پیشگیری از سوءاستفاده کارفرما: متأسفانه، در برخی موارد شاهد سوءاستفاده کارفرمایان از کارگران هستیم. وجود قرارداد کار، تا حد زیادی از این اتفاقات جلوگیری می‌کند و به شما این امکان را می‌دهد که در صورت بروز هرگونه تخلف، از حقوق خود دفاع کنید.
حرف آخر: به خاطر داشته باشید که داشتن قرارداد کار، حق شماست و به نفع شماست. قبل از شروع به کار در هر شرکتی، حتماً از کارفرما بخواهید که قرارداد رسمی با شما منعقد کند.
ریسک های کار بدون قرارداد چیست؟
همانطور که در بخش قبل اشاره کردیم، عدم وجود قرارداد کار، ریسک‌های متعددی را به همراه دارد. در ادامه، به برخی از این ریسک‌ها به طور تفصیلی می‌پردازیم:
۱. عدم پرداخت حقوق و مزایا: یکی از شایع‌ترین مشکلات کار بدون قرارداد، عدم پرداخت حقوق و مزایا به طور کامل یا به موقع است. در چنین شرایطی، اثبات طلب شما از کارفرما بسیار دشوار خواهد بود و ممکن است مجبور شوید از طریق مراجع قانونی پیگیری کنید که این امر زمان‌بر و پرهزینه است.
۲. شرایط نامناسب کاری: کارفرما ممکن است در صورت عدم وجود قرارداد، از شما بخواهد که در شرایط نامناسب و غیرقانونی کار کنید. مثلاً ممکن است ساعات کاری شما بیش از حد مجاز باشد، از مرخصی و استراحت کافی محروم باشید یا در محیطی ناامن و ناسالم کار کنید.
۳. اخراج ناگهانی: در صورت عدم وجود قرارداد، کارفرما می‌تواند به راحتی و بدون هیچ دلیل موجهی شما را از کار اخراج کند. در این شرایط، شما هیچگونه حقوقی مانند دریافت غرامت یا بیمه بیکاری نخواهید داشت.
۴. عدم امکان اثبات سابقه کار: همانطور که قبلاً اشاره شد، قرارداد کار، سندی معتبر برای اثبات سابقه کار شما محسوب میشود. در صورت عدم وجود قرارداد، اثبات سابقه کار شما برای مواردی مانند دریافت وام، بیمه بیکاری یا مهاجرت دشوار خواهد بود.
۵. سوءاستفاده کارفرما: متأسفانه، در برخی موارد شاهد سوءاستفاده کارفرمایان از کارگران هستیم. عدم وجود قرارداد کار، دست کارفرما را برای سوءاستفاده از شما باز می‌گذارد. مثلاً ممکن است از شما بخواهد که کارهای اضافی انجام دهید، از حقوق و مزایای شما کم کند یا حتی شما را مورد آزار و اذیت قرار دهد.
حرف آخر: همانطور که مشاهده کردید، کار بدون قرارداد، ریسک‌های متعددی را به همراه دارد. به نفع شماست که قبل از شروع به کار در هر شرکتی، حتماً از کارفرما بخواهید که قرارداد رسمی با شما منعقد کند.
نکته: در صورتی که به هر دلیلی مجبور به کار بدون قرارداد هستید، حتماً مدارک و شواهدی از فعالیت خود در آن شرکت جمع‌آوری کنید. مثلاً، فیش‌های حقوقی، پیامک‌ها و … را نگه دارید تا در صورت بروز مشکل، بتوانید از آنها به عنوان مدرک برای شکایت از کارفرما بدون قرارداد و بیمه استفاده کنید.
ایا بدون قرارداد میشود از کارفرما شکایت کرد ؟
پاسخ این سوال مثبت است. همانطور که در بخش قبل توضیح داده شد، وجود قرارداد کار، مزایای بسیاری برای شما دارد و از بروز بسیاری از مشکلات حقوقی جلوگیری می‌کند. اما اگر به هر دلیلی، بدون قرارداد مشغول به کار شده‌اید، هنوز هم میتوانید از حقوق خود دفاع کنید.
قانون کار جمهوری اسلامی ایران، در ماده ۷ به صراحت بیان می‌کند که: “مدت کار در هر کارگاه، بسته به نوع کار و با توجه به شرایط محیط کار و عرف و عادت محل، باید به طور کتبی بین کارگر و کارفرما تعیین شود.”
اما این به معنای آن نیست که در صورت عدم وجود قرارداد کتبی، رابطه کارگر و کارفرما وجود ندارد. در واقع، اگر شما برای کارفرمای خود کار می‌کنید و در قبال آن، مزد دریافت می‌کنید، حتی اگر قرارداد کتبی نداشته باشید، رابطه کارگر و کارفرمایی بین شما و کارفرما برقرار شده است و میتوانید شکایت از کارفرما بدون قرارداد و بیمه را پیگیری کنید.
در این شرایط، شما میتوانید در صورت بروز مشکلاتی مانند عدم پرداخت حقوق، شرایط نامناسب کاری یا اخراج ناگهانی، از طریق مراجع قانونی، از کارفرمای خود شکایت کنید. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که اثبات رابطه کارگر و کارفرمایی بدون قرارداد، کمی دشوارتر خواهد بود. در این شرایط، شما باید مدارکی ارائه کنید که نشان دهد شما برای کارفرما کار می‌کرده‌اید و در قبال آن، مزد دریافت می‌کرده‌اید.
برخی از این مدارک شکایت از کارفرما بدون قرارداد عبارتند از:
- فیش‌های حقوقی: اگر از کارفرما فیش حقوقی دریافت کرده‌اید، این یکی از مهمترین مدارکی است که میتوانید ارائه کنید.
- شهادت شهود: اگر همکاران یا افراد دیگری می‌توانند گواهی بدهند که شما برای کارفرما کار می‌کرده‌اید، شهادت آنها می‌تواند به شما کمک کند.
- پیامک‌ها و ایمیل‌ها: اگر در مورد کار خود با کارفرما از طریق پیامک یا ایمیل در ارتباط بوده‌اید، این موارد نیز می‌توانند به عنوان مدرک مورد استفاده قرار بگیرند.
- اثبات واریز وجه از طرف کارفرما به حساب شما: اگر کارفرما به حساب شما پول واریز کرده است، این نیز می‌تواند به عنوان مدرک مورد استفاده قرار گیرد.
مدارک مورد نیاز برای شکایت از کارفرما بدون قرارداد چیست؟
برخی از مدارک مورد نیاز برای شکایت از کارفرما بدون قرارداد شامل مدارک شناسایی، مدارک مربوط به کار و مدارک مربوط به تخلفات است که در ادامه بررسی می‌کنیم.
همانطور که در بخش‌های قبلی اشاره کردیم، حتی بدون داشتن قرارداد کار هم میتوانید از شکایت از کارفرما بدون قرارداد رای پیگیری کنید اما برای اثبات ادعای خود و افزایش شانس موفقیت در پرونده، به جمع‌آوری مدارک و شواهد کافی نیاز دارید.
مدارک مورد نیاز برای شکایت از کارفرما بدون قرارداد عبارتند از:
۱. مدارک شناسایی: اولین قدم، ارائه مدارک شناسایی شما، مانند کارت ملی و شناسنامه است.
۲. مدارک مربوط به کار: هر مدرکی که نشان‌دهنده رابطه کاری شما با کارفرما باشد، می‌تواند در این دسته قرار گیرد. این مدارک می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- معرفی‌نامه یا نامه استخدام: اگر در ابتدای کار نامه‌ای از طرف کارفرما دریافت کرده‌اید، آن را نگه دارید.
- کارت حضور و غیاب: کارت حضور و غیاب، سندی معتبر برای اثبات ساعات کاری شماست.
- فیش‌های حقوقی: اگر حتی یک یا دو فیش حقوقی دریافت کرده‌اید، آن را نگه دارید.
- پیامک‌ها یا ایمیل‌های مرتبط با کار: هرگونه پیامک یا ایمیل مرتبط با کار، مانند دستورات کاری، درخواست مرخصی یا اعتراض به شرایط نامناسب، می‌تواند به عنوان مدرک مورد استفاده قرار گیرد.
۳. مدارک مربوط به تخلفات: هر مدرکی که نشان‌دهنده تخلفات کارفرما باشد، مانند عدم پرداخت حقوق، اخراج ناگهانی یا شرایط نامناسب کاری، باید جمع‌آوری شود. این مدارک می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- نامه اخراج: اگر نامه اخراج دریافت کرده‌اید، آن را نگه دارید.
- گزارش‌های مربوط به شرایط ناامن یا ناسالم کاری: اگر گزارشی از اداره کار یا سایر مراجع ذیصلاح در مورد شرایط نامناسب کاری تهیه شده است، آن را به پرونده خود اضافه کنید.
- پیامک‌ها یا ایمیل‌های مربوط به تخلفات: هرگونه پیامک یا ایمیل مرتبط با تخلفات کارفرما، مانند عدم پرداخت حقوق یا اعتراض به شرایط نامناسب، می‌تواند به عنوان مدرک مورد استفاده قرار گیرد.
نکات مهم برای موفقیت در شکایت از کارفرما بدون مدرک
انجام موفقیت‌آمیز فرآیند شکایت از کارفرما بدون مدرک، به خصوص در شرایطی که قرارداد کتبی وجود ندارد، نیازمند دقت، صبر و حوصله و البته رعایت برخی نکات کلیدی مانند جمع‌آوری مدارک، انتخاب مرجع مناسب برای شکایت و … است. در ادامه، به چند مورد از مهمترین نکات برای افزایش شانس موفقیت در شکایت از کارفرما بدون قرارداد و بیمه اشاره می‌کنیم:
۱. جمع‌آوری مدارک
اولین قدم در هر شکایتی، جمع‌آوری مدارک و شواهدی است که ادعای شما را اثبات می‌کند. در این مورد، هر مدرکی که نشان‌دهنده رابطه کارگری شما با کارفرما باشد، می‌تواند مفید باشد. هرچه مدارک بیشتری جمع‌آوری کنید، پرونده شکایت به اداره کار بدون قرارداد شما قوی‌تر خواهد بود.
برخی از مدارک مهم شکایت از کارفرما بدون قرارداد عبارتند از:
- فیش‌های حقوقی
- نامه‌های استخدامی یا اخراج
- کارت‌های پرسنلی
- لیست حضور و غیاب
- شهادت همکاران یا مشتریان
- پیامک‌ها یا ایمیل‌های مرتبط با کار
۲. انتخاب مرجع مناسب برای شکایت از کارفرما بدون قرارداد و بیمه
با توجه به نوع شکایت و شرایط خاص شما، مراجع مختلفی برای رسیدگی به پرونده شما وجود دارند. قبل از اقدام به شکایت از کارفرما بدون مدرک، در مورد هر یک از این مراجع تحقیق کنید و با توجه به شرایط خود، مرجع مناسب را انتخاب کنید.
برخی از این مراجع عبارتند از:
- مراجع حل اختلاف اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی
- دیوان عدالت اداری
۳. تنظیم شکواییه دقیق و مستند بر ای شکایت به اداره کار بدون قرارداد
شکواییه، سندی است که در آن، جزئیات شکایت خود را به طور کتبی به مرجع مربوطه ارائه می‌دهید. دقت کنید که شکواییه شما به طور واضح، مختصر و گویا نوشته شده باشد.
در تنظیم شکواییه، به نکات زیر توجه کنید:
- شرح دقیق موضوع شکایت
- ذکر تاریخ و مکان وقوع تخلف
- بیان مدارک و شواهد خود
- درج خواسته‌های خود
۴. حفظ آرامش و صبر
فرآیند رسیدگی به شکایت از کارفرما بدون قرارداد، ممکن است زمان‌بر و طاقت‌فرسا باشد. در این مسیر، صبر و حفظ آرامش، کلید موفقیت شماست. از پیگیری مداوم پرونده خود غافل نشوید، اما در عین حال، از ایجاد تنش و درگیری با طرف مقابل خودداری کنید.
۵. استفاده از مشاوره حقوقی
اگر با قوانین و رویه‌های حقوقی آشنا نیستید، یا در پیچیدگی‌های پرونده خود غرق شده‌اید، میتوانید از یک وکیل متخصص در امور کار و تامین اجتماعی کمک بگیرید. یک وکیل مجرب می‌تواند شما را در تنظیم شکواییه، ارائه مشاوره حقوقی و پیگیری شکایت از کارفرما بدون مدرک راهنمایی و یاری کند. خدمات کارتامین در این زمینه به شما کمک می‌کند تا با خیالی آسوده از مشاوره‌های تخصصی بهره‌مند شوید و در مسیر شکایت خود موفقیت بیشتری کسب کنید.
نکته: قوانین و مقررات مربوط به کار و روابط کارگری در ایران، پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. برای کسب اطلاعات دقیق‌تر در این زمینه، میتوانید به قانون کار، آئین‌نامه‌های اجرایی و رویه‌های مراجع حل اختلاف کار مراجعه کنید.
نتیجه‌گیری شکایت به اداره کار بدون قرارداد
همانطور که در این راهنما اشاره شد، حتی در صورت نبود قرارداد کار، همچنان میتوانید از حقوق خود دفاع کنید. اما مسیر شکایت از کارفرما بدون قرارداد، پیچیدگی‌ها و دشواری‌هایی به همراه دارد. جمع‌آوری مدارک و شواهد کافی، اثبات ادعاهای خود و پیگیری مراحل اداری و حقوقی، همگی نیازمند صرف زمان، انرژی و گاهی اوقات، دانش حقوقی است.
در چنین مواقعی، کمک گرفتن از یک مشاور حقوقی متخصص در حوزه کار می‌تواند بسیار راهگشا باشد. مشاوران حقوقی با تسلط بر قوانین کار، می‌توانند شما را در مسیر احقاق حق یاری کنند. آنها به بررسی مدارک و مستندات شما می‌پردازند، بهترین استراتژی برای پیشبرد پرونده را در نظر می‌گیرند و در صورت لزوم، از شما در مراجع قضایی و اداری دفاع می‌کنند.
تیم حقوقی «کارتامین» با بهره‌مندی از وکلای مجرب و متخصص در حوزه کار، آماده ارائه مشاوره و خدمات حقوقی به شماست. کارشناسان ما در «کارتامین»، ضمن بررسی دقیق پرونده شما، راهنمایی‌های لازم را در خصوص مراحل شکایت به اداره کار بدون قرارداد و پیگیری آن ارائه می‌دهند. همچنین در صورت نیاز، امکان وکالت پرونده شما در مراجع قضایی و اداری نیز وجود دارد.
فراموش نکنید که دفاع از حقوق‌تان، امری ضروری است. با کمی دقت، پیگیری و در صورت نیاز، کمک گرفتن از مشاوران حقوقی متخصص، میتوانید حق خود را پس بگیرید و به نتیجه مطلوب برسید.
اگر در حال حاضر با مشکلاتی مانند عدم دریافت حقوق، شرایط نامناسب کاری یا اخراج ناگهانی بدون قرارداد کار مواجه هستید، با کارشناسان حقوقی «کارتامین» تماس بگیرید. ما به شما کمک می‌کنیم تا با بررسی دقیق پرونده و ارائه راهنمایی‌های تخصصی، مسیر شکایت از کارفرما بدون مدرک را برای شما هموار کنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان، با شماره ۷۷۳۴۶۹۱۴-۰۲۱ تماس بگیرید یا فرم مشاوره رایگان با بهترین وکلای اداره کار تهران را پر کنید. همچنین برای مشاهده قراردادهای کار به بانک قراردادهای کارتامین مراجعه فرمایید.
