قانون كار و كارآموزان

قانون كار و كارآموزان: مطابق ماده 5 قانون كار،كليه كارگران،كارفرمايان،نمايندگان آنان و كارآموزان و نيز كارگاه ها مشمول مقررات اين قانون هستند.

به طوري كه ملاحظه مي شود در قانون كار هر گونه ابهام در زمينه شمول مقررات اين قانون نسبت به كارآموزان از ميان برداشته شده و آنان نيز از 14/12/69 تحت پوشش قانون كار قرار گرفتند.

مواد قانونی

مواد 112 تا 117 قانون كار در زمينه كارآموز و قرارداد كارآموزي تنظيم يافته است. ماده112 كاراموزان را به دو دسته تقسيم مي كند دسته اول كساني كه صرفا براي فراگرفتن حرفه خاص،بازآموزي يا ارتقاي مهارت براي مدت معين در مراكز كارآموزي و يا آموزشگاه هاي آزاد آموزش مي بينند.

كارآموزان اين دسته ممكن است كارگراني باشند كه مطابق توافق كتبي منعقده با كارفرما به مراكز كارآموزي معرفي مي شوند و در دوره كارآموزي ضمن حفظ رابطه استخدامي با كارفرماو دريافت حقوق و مزايا،اين مدت از هر لحاظ جز سابقه كار آنان نيز محاسبه مي گردد .

و يا ممكن است داوطلباني باشند كه در جايي به عنوان كارگر شاغل نيستند و راسا براي يادگيري و يا افزايش مهارت به مراكز كارآموزي مراجعه مي نمايند.

رابطه کاری کار آموز

بديهي است اين دسته از كارآموزان فاقد رابطه كارگري و كارفرمايي با مراكز كارآموزي هستند. در ماده 112 قانون كار از كارآموزاني نيز نام برده شده است كه به موجب قرارداد كارآموزي به منظور فرا گرفتن حرفه اي خاص براي مدت معين كه زائد بر 3 سال نباشد.

در كارگاهي معين به كارآموزي توام با كار اشتغال دارند مشروط بر آن كه سن آنان از 15 سال كمتر و از 18 سال بيشتر نباشد.

تبصره2 ماده 112 قانون كار،شرايط پذيرش،حقوق و تكاليف دوره كارآموزي اين دسته از كارآموزان را منوط به دستورالعملهايي دانسته است  كه بايد با پيشنهاد شوراي عالي كار به تصويب وزير كار برسد كه اين دستورالعمل در تاريخ 26/9/1379 به تصويب وزير كار رسيده است.

در اين دستور العمل ضمن تعريف از كارفرما و كارگاه كه با تعاريف به عمل آمده از كارفرما و كارگاه در مواد 3و4 قانون كار در انطباق است،ماده 2 دستورالعمل كارآموز را به كسي اطلاق مي كند كه بر اساس قراردادكارآموزي به منظور فراگرفتن حرفه اي خاص در يك كارگاه معين به كارآموزي توام با كار در كارگاه مشغول ميگردد كه در هر حال سن كارآموز نبايد از 15 سال كمتر و 18 سال بيشتر باشد.

بر طبق مواد5و6 اين دستورالعمل،كارآموزي توام با كار عبارت است از فراگرفتن يك حرفه خاص همراه با انجام كار و توليد يا ارائه خدمات و منظور از حرفه خاص مجموعه مهارتهاي مرتبط و منسجمي است كه فراگيري آنها به كارآموز اين امكان را مي دهد كه پس از پايان دوره كارآموزي در كارگاهي استخدام گردبده و يا به صورت خويشفرما يا كارفرما به يك فعاليت يا خدماتي مشغول شود.

قرارداد كارآموزي

قرارداد كارآموزي عبارت است از قرارداد كتبي كه بين كارفرما و كارآموز به منظور كارآموزي توام با كار منعقد شده و علاوه بر مشخصات طرفين بايد حاوي تعهدات طرفين،سن كارآموز،مزدكارآموز،مدت قراردادكارآموزي توام با كار با توجه به استانداردهاي آموزشي مصوب،محل كارآموزي،حرفه يا شغل كار آموزي،شرايط فسخ قرارداد و هر نوع شرايط ديگري كه طرفين در حدود مقررات قانوني ذكر آنها را در قراردادكارآموزي لازم بدانند باشد.

ضمنا سازمان نسبت به ثبت نام داوطلبان كارآموزي توام با كار كه شرايط بند ب ماده 112 قانون كار را داشته باشند و پذيرش تقاضاي كارفرماياني كه متقاضي كارآموزهستند اقدام نموده و داوطلبان را به كارفرمايان متقاضي معرفي مي نمايند (ماده 8 و 9 دستورالعمل) ورعايت استانداردهاي آموزشي مصوب سازمان در اجراي كارآموزي توام با كار،توسط كارفرما و كارآموز الزامي است و همچنين رعايت آيين نامه انضباطي كارآموزي توام با كار كه توسط شوراي كار آموزي توام با كارتهيه و تصويب شده است براي طرفين قراردد كارآموزي الزامي مي باشد.

پس از پايان دوره كار آموزي توام با كار قيد شده در قراردادكارآموزي،رابطه كارفرما با كارآموز قطع مي شود قراردادكارآموزي توام با كار در سه نسخه تنظيم مي شود كه يك نسخه از آن به سازمان آموزش فني و حرفه اي محل،يك نسخه نزد كار آموزو يك نسخه نزد كارفرما خواهد يود.

سازمان از كارآموزان دوره ديده،آزمون تشخيص صلاحيت هاي فني و حرفه اي بعمل آورده و گواهينامه مهارت اين دوره ها را طبق استاندارد مربوط به آنان ارائه مي نمايد.

مدت مرخصی کار آموز

شوراي كارآموزي توام با كار كه اعضاي آن را رييس سازمان آموزش فني و حرفه اي و معاون فني و آموزشي وي،يك نفر نماينده كارفرمايان عضو شورايعالي كار،يك نفر نماينده كارگران عضو شوراي عالي كار و نماينده معاونت روابط كار وزارت كار تشكيل مي دهند اقدام به تهيه قرارداد كارآموزي توام با كار كرده است كه شامل مشخصات طرفين قرارداد و تعهدات كارفرما و كارآموز،مدت قرارداد،تعطيلات و مرخصي ها،تعليق قرارداد كارآموزي توام با كار،خاتمه يا فسخ قرارداد كارآموزي مي باشد.

در اين قرارداد آمده است كه تعطيل هفتگي روز جمعه،تعطيلات رسمي و مرخصي استعلاجي كارآموز مطابق قانون كار و مقررات مربوط خواهد بود و مدت مرخصي استحقاقي كارآموز در يك سال جمعا 21 روز كاري است.

مدت قرارداد كارآموزي

مدت قراردادكارآموزي توام با كار مطابق با استاندارد آموزشي تهيه شده توسط سازمان آموزش فني و حرفه اي كشور خواهد بود و مزد كارآمزان در كارآموزي توام با كار با توافق طرفين تعيين مي شود و در اين زمينه مزد پرداختي در هر حال كمتر از حداقل دستمزد تعيين شده توسط شوراي كارآموزي توام با كار نخواهد بود.

گرچه تاكنون اين شورا اقدام به تعيين حداقل دستمزد براي كارآموزي توام با كار نكرده است توضيح اين كه برابر بند ب ماده 18 دستورالعمل شرايط پذيرش، حقوق و تكاليف دوره كارآموزي توام با كار موضوع بند ب ماده 112 قانون كار،تعيين حداقل مزد براي حرف و مشاغل در هر سال از وظايف شوراي كارآموزي توام با كار مي باشد.

ضمنا ساعت كار كارآموزان در كارآموزي توام با كار از شش ساعت در روز و 36 ساعت در هفته تجاوز نخواهد كرد

و اين كارآموزان تابع مقررات مربوط به كارگران نوجوان كه در مواد 79 تا 84 قانون كار پيش بيني شده است خواهند بود.

كارگراني كه در كارگاهي شاغل هستند و با توجه به توافق كتبي به عمل آمده با كارفرما براي كارآموزي در يكي از مراكز كارآموزي پذيرفته مي شوند،مكلفندبه ظور منظم در برنامه هاي كارآموزي شركت كرده و ضمن رعايت مقررات و آيين نامه هاي واحد آموزشي،تا پايان مدت توافق شده به كارآموزي ادامه دهند و دوره كارآموزي را نيز با موفقيت به پايان برسانند ضمنا پس از طي دوره كارآموزي،حداقل دو برابر مدت كارآموزي در همان كارگاه به كار اشتغال ورزند و در اين رابطه در صورتي كه كارآموز پس از اتمام دوره كارآموزي حاضر به ادامه كار در كارگاه مربوط نباشد كارفرما مي تواند براي مطالبه خسارت مندرج در قرارداد كارآموزي به مراجع حل اختلاف موضوع قانون كار مراجعه و تقاضاي دريافت خسارت نمايد(ماده 114 قانون كار)

بیمه کارآموزی

در اجراي ماده 33 قانون تامين اجتماعي حق بيمه كارآموزان بايد به نسبت مزد يا حقوق آنها پرداخت شود و در هر حال ميزان حق بيمه در اين مورد نبايد از ميزاني كه به حداقل مزد يا حقوق تعلق مي گيرد،كمتر باشد در صورتي كه مزد يا حقوق كارآموزان كمتر از حداقل دستمزد باشد پرداخت ما به تفاوت حق بيمه سهم كارآموز بر عهده كارفرما خواهد بود.

اختلاف بين كارآموز و كارفرما چنانچه از طريق سازش مستقيم بين طرفين و يا نمايندگاه آنان حل و فصل نگردد در صورت طرح شكايت،قابل رسيدگي و صدورراي درهيات هاي تشخيص و حل اختلاف قانون كار است.