بیمه بیکاری در قانون کار:
ماده 30 قانون کار:
مقرر می دارد چنانچه کارگاه بر اثر قوه قهریه (زلزله،سیل و امثال اینها) ویا حوادث غیر قابل پیش بینی (جنگ ونظایر آن) تعطیل گردد و کارگران آن بیکار شوند پس از فعالیت مجدد کارگاه، کارفرما مکلف است کارگران بیکار شده را در همان واحد بازسازی شده و مشاغلی که در آن بوجود می آید به کار اصلی بگمارد.
باتوجه به تبصره ماده فوق،دولت مکلف است در اجرای اصل بیست و نهم قانون اساسی و با استفاده از درآمدهای حاصل از مشارکت مردم و نیز از طریق ایجاد صندوق بیمه بیکاری نسبت به تامین معاش کارگران بیکار شده کارگاههای موضوع ماده 4 این قانون و با توجه به بند 2 اصل چهل و سوم قانون اساسی،امکانات لازم را برای اشتغال آنان فراهم نماید.
قانون آزمایشی بیمه بیکاری که در تاریخ 24/2/1366 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و برای مدت 3 سال اجرا شد از 6/5/1369 جای خود را به قانون بیمه بیکاری مصوب 26/6/1369 مجلس شورای اسلامی داد که اجرای آن کماکان ادامه دارد.
مشمولان دریافت بیمه بیکاری در قانون کار چه کسانی هستند؟
ماده قانون بیمه بیکاری کلیه مشمولین قانون تامین اجتماعی که تابع قوانین کار و کار کشاورزی هستند را مشمول مقررات قانون بیمه بیکاری دانسته است.
بنابراین مشمولان قانون بیمه بیکاری و استفاده کنندگان از مقرری بیمه بیکاری کسانی هستند که مشمول هر دو قانون کار و تامین اجتماعی باشند به این لحاظ اشخاصی که تحت پوشش قانون تامین اجتماعی بوده ولی از نظر استخدامی تابع مقررات قانون کار نباشند مشمول برخورداری از مزایای مقرر در قانون بیمه بیکاری قرار نمی گیرند.
ضمن این که بازنشستگان و از کارافتادگان کلی،صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بیمه شدگان اختیاری و اتباع خارجی از شمول مقررات بیمه بیکاری مستثنی می باشند.
از منظر قانون بیمه بیکاری،بیکاری به کسی گفته می شود که مشمول قوانین کار و تامین اجتماعی بوده و بدون میل واراده بیکار شده و آماده بکار باشد در عین حال،بیمه شدگان مشمول قانون کار که به علت تغییر ساختار اقتصادی واحد مربوط و یا به علت بروز حوادث قهریه و غیر مترقبه بیکار موقت شناخته می شوند حسب مورد با تایید شورایعالی کار و معرفی واحد تعاون ،کار و رفاه اجتماعی محل از مقرری بیمه بیکاری استفاده خواهند کرد و یک وکیل اداره کار به این موضوع واقف هست.
سازمان تامین اجتماعی مکلف است با دریافت حق بیمه بیکاری به کارگران مشمول قانون کار که تحت پوشش قانون تامین اجتماعی قرار داشته و بیکار بدون میل واراده شناخته می شوند مقرری بیمه بیکاری پرداخت نماید.
کارگران مشمول قانون کار چنانچه قبل از بیکار شدن حداقل 6 ماه سابقه پرداخت حق بیمه نزد سازمان تامین اجتماعی داشته و از تاریخ بیکاری ظرف 30 روز مراتب بیکاری را به واحد تعاون،کار و رفاه اجتماعی محل اعلام و آمادگی خود را برای اشتغال به کار تخصصی و یا مشابه آن اطلاع دهد استحقاق دریافت مقرری بیمه بیکاری را خواهد داشت و یک وکیل اداره کار به این موضوع واقف هست.
مهلت تقاضای بیمه بیکاری در قانون کار
اگر بیمه شده بیکار در فرجه 30 روزه مراتب بیکاری را به اداره کار اعلام نکند در صورت داشتن غذر موجه و با تشخیص هیات حل اختلاف قانون کار،مراجعه بعد از 30 روز تا 3 ماه امکان پذیر خواهد بود.
گرچه حسب ماده 4 قانون بیمه بیکاری،بیمه شده بیکار با معرفی کتبی اداره کار محل از مزایای این قانون منتفع خواهد شد و در این رابطه برابر ماده 4 آیین نامه اجرایی بیمه بیکاری،بیکار از نظر این آیین نامه بیمه شده ایاست که بدون میل واراده بیکار باشد و قسمت اخیر ماده 4 مرقوم نیز تشخیص بیکاری بدون میل واراده و تاریخ وقوع بیکاری را به عهده اداره کار محل قرار داده است،
اما در عمل غیر از موارد تغییر ساختار و حوادث قهریه و غیرمترقبه که کارگران بیکار حسب مورد با تایید شورای عالی کار و معرفی اداره کار محل از مقرری بیمه بیکاری استفاده خواهند کرد،در سایر موارد وقتی که کارگر بیمه شده بیکار مراتب بیکاری خود را ظرف 30 روز به اداره کار محل اعلام می کند درخواست وی برای استفاده از مقرری بیمه بیکاری در هیات های تشخیص و حل اختلاف قانون کار مورد بررسی و رسیدگی قرار گرفته و در این زمینه احراز بیکاری بدون میل واراده کارگران برای برخورداری از مقرری بیمه بیکاری با این مراجع می باشد و یک وکیل اداره کار به این موضوع واقف هست.
حداکثر زمان استفاده از بیمه بیکاری در قانون کار
بعد از تشخیص و احراز بیکاری بدون میل واراده کارگر در مراجع حل اختلاف،اداره کار محل وی را کتبا جهت استفاده از مقرری بیمه بیکاری به سازمان تامین اجتماعی معرفی می نماید و کارگر بیمه شده ای که به این ترتیب بیکاری بدون میل واراده او مورد تایید مراجع حل اختلاف قانون کار قرار گرفته باشد با توجه به سابقه پرداخت حق بیمه و مطابق جدول مربوطه از مقرری بیمه بیکاری برخوردار می شود که در این خصوص حداکثر استفاده از مقرری بیمه بیکاری برای کارگران مجرد 36 ماه و برای متاهلین یا متکفلین 50 ماه می باشد.
قابل ذکر این که مدت دریافت مقرری بیمه بیکاری به دلیل عدم رابطه کاری و مزدی بین کارگر و کارفرما در ایام استفاده از مقرری بیمه بیکاری جز سابقه کارگاهی و سنوات خدمت کارگران به حساب نیامده بلکه این مدت صرفا جز سوابق پرداخت حق بیمه آنان نزد سازمان تامین اجتماعی از نظر بازنشستگی،ازکارافتادگی و فوت محسوب می شود و یک وکیل اداره کار به این موضوع واقف هست.
چه زمانی بیمه بیکاری قطع میشود؟
با توجه به ماده 8 قانون بیمه بیکاری،کارگران بیمه شده ای که از مقرری بیمه بیکاری استفاده می کنند در موارد زیر مقرری بیمه بیکاری آنان قطع خواهد شد.
الف)وقتی که کارگر مجدد به کار اشتغال پیدا کند.
ب)بدون غذر موجه از شرکت در دوره های کارآموزی یا سواد آموزی خودداری نماید.
ج)بیمه شده بیکار از قبول شغل تخصصی خود و یا شغل مشابه پیشنهادی خودداری نماید.
د)بیمه شده بیکار ضمن دریافت مقرری بیمه بیکاری،مشمول استفاده از مستمری بازنشستگی و یا از کار افتادگی کلی شود.
ه)کارگر بیمه شده بیکار به نحوی از انحا با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار مربوط اعاده گردد.
در صورت اعتراض کارگر بیمه شده بیکار نسبت به قطع مقرری بیمه بیکاری توسسط سازمان تامین اجتماعی،اداره کار مکلف است مراتب را بررسی و اعلام نظر نماید و در این خصوص نظر نظر اداره کار قطعی و لازم الاجراست.
کارگران بیمه شده بیکاری که درزمان دریافت مقرری بیمه بیکاری با معرفی اداره کار به شغل یا مشاغلی گمارده شوند که میزان حقوق و مزایای انان کمتر از میزان مقرری بیمه بیکاری باشد مابه التفاوت حقوق و مزایای دریافتی تا میزان مقرری بیمه بیکاری متعلقه توسط سازمان تامین اجتماعی به آنان پرداخت خواهد شد.
در این گونه موارد اشتغال بیمه شده بیکار و میزان حقوق و مزایای وی توسط اداره کار محل به شعبه تامین اجتماعی پرداخت کننده مقرری بیمه بیکاری اعلام خواهد شد و یک وکیل اداره کار به این موضوع واقف هست. (ماده 9 آیین نامه اجرایی قانون بیمه بیکاری)
بیمه بیکاری در دوران سربازی
کارگران بیمه شده بیکاری که در حین استفاده از مقرری بیمه بیکاری به خدمت نظام وظیفه عمومی اعزام می گردند در صورتی که متاهل نباشند قطع می گردد و پس از پایان خدمت وظیفه عمومی در صورت عدم اشتغال،با معرفی اداره کار،مجددا نسبت به باقیمانده مدت استحقاقی،مقرری بیمه بیکاری آنان برقرار خواهد شد.
بیمه بیکاری در زمان محکومیت در زندان
در مورد کارگرانی که در حین استفاده از مقرری بیمه بیکاری بر اساس احکام صادره از سوی مراجع ذیصلاح بازداشت یا زندانی می گردند در صورت صدور رای مراجع مذکور مبنی بر مجرمیت آنان،مشورط بر آن که متاهل نباشند پرداخت مقرری بیمه بیکاری آنان متوقف می گردد و پس از گذراندن دوره محکومیت به شرط عدم اشتغال،با معرفی اداره کار مجددا برای باقیمانده مدت برقرار می گردد.
چناچه کارگر بیمه شده بیکار دریافت کننده مقرری بیمه بیکاری در جریان استفاده از مقرری بیمه بیکاری حائز شرایط استفاده از مستمریهای بازنشستگی و یا از کارافتادگی کلی گردند مقرری بیمه بیکاری آنان قطع و مطابق قانون تامین اجتماعی مستمری بازنشستگی ها یا از کار افتادگی کلی برقرار می گردد.
گرچه در قانون بیمه بیکاری و آیین نامه اجرایی آن در این زمینه که به کارگران با قرارداد های کار مدت موقت در خاتمه قرارداد مقرری بیمه بیکاری تعلق نمی گیرد ذکری بعمل نیامده است با وجود این از تاریخ اجرای قانون بیمه بیکاری به استنادماده 2 این قانون و ماده 3 آیین نامه اجرایی و با این استدلال که در این نوع قراردادها از انقضای مدت قراردادکار موقت و یا اتمام انجام کار معین،بیکاری بدون میل و اراده استنباط نمی گردد عملا این قبیل کارگران مشمول مقرری بیمه بیکاری قرار نمی گرفتند و هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیز در چند مورد با آرای خود عدم تعلق مققری بیمه بیکاری به کارگرانی که به علت انقضای مدت قرارداد بیکاری می شوند مورد تایید قرار داده است و یک وکیل اداره کار به این موضوع واقف هست.
با وجود این هیات وزیران به موجب مصوبه 21166/70037 مورخ 24/12/1378،کارگران دارای قرارداد با مدت معین را در صورتی که در اثنای مدت قرارداد بیکار شوند مشمول استفاده از مقرری بیمه بیکاری قرار داده است همچنین طبق بند 3 تصویب نامه فوق ،کارگران دارای قرارداد با مدت معین در صورتی که ماهیت کار آنان دایمی باشد در صورت بیکاری در پایان قرارداد مورد حمایت قرار گرفته است و سازمان تامین اجتماعی لازم است از منابع صندوق بیمه بیکاری نسبت به پرداخت مقرری بیمه بیکاری افدام نماید.
